Motyw sobowtóra

0 Comments

Z punktu widzenia antropologii sobowtór jest obrazem człowieka, który człowiek rozpoznaje w lustrze wody, w odbiciu w lustrze lub we śnie. Obraz ten jest obiektywizowany, dzięki czemu staje się odrębnym bytem. W świetle religijnym sobowtór mógłby być obrazem nieśmiertelnej duszy. Co ciekawe, każda kultura posługuje się tym mitem więc można przypuszczać, że jest uniwersalny.

Najbardziej znanym w naszym kręgu kulturowym tekstem o sobowtórze jest mit o Narcyzie. Młodzieńca wpatrującego się w swoje odbicie w tafli wody utożsamia się najczęściej z kontemplacją własnego „ja”. Ma to też związek z chęcią poznania samego siebie. Motyw sobowtóra możemy odnaleźć także w konwencji komediowej. Bohaterowie często są rozłączonymi bliźniętami, które się odnajdują i są zaskoczone swoim wzajemnym istnieniem. Komedia wykorzystuje także możliwość zamiany ról, a efekt komiczny osiąga dzięki różnego rodzaju przebierankom i celowym wprowadzeniem otoczenia w konsternację.

Motyw sobowtóra w XIX wieku wiązał się z rozwojem angielskich romansów grozy. Postać sobowtóra jest wyrazem romantycznego przekonania o dwoistości bytu oraz obrazem skłóconych wewnętrznych pragnień człowieka. Ten typ postaci nazywamy często sobowtórem hoffmanicznym ze względu na demoniczne pierwiastki tej postaci. Odmienny model zaproponował Bajron. Na pierwszy plan w tej kreacji wysuwa się sataniczna inicjacja bohatera-zbrodniarza, który w imię zemsty za osobiste krzywdy, przekracza wszelkie normy moralne.

W polskim romantyzmie motyw sobowtóra odnajdziemy w Dziadach, Balladynie, Godzinie myśli oraz w Nie-Boskiej komedii.   

Categories: